Rechter: “werken tijdens ziekte en erover liegen, dat mag niet.”

In een uitspraak van 13 februari 2019 ontbindt de rechter een arbeidsovereenkomst per direct. De werknemer krijgt geen transitievergoeding en moet de kosten die gemaakt zijn aan een recherchebureau aan de werkgever terugbetalen. Wat is er aan de hand?

Spannend boek

De uitspraak zelf, die je hier kunt zien, leest als een spannend boek. Een werknemer, servicemonteur van koffiezetapparaten, meldt zich in januari 2018 ziek. Volgens de periodieke evaluatie van de bedrijfsarts is hij ziek door niet werkgerelateerde spanningen. Hij is volledig niet belastbaar. In mei neemt werkgever de werktelefoon van werknemer in, omdat de ziekte voortduurt. Vanaf dat moment zegt werknemer alleen nog maar per mail bereikbaar te zijn, omdat hij geen geld heeft voor een privé telefoon. Het oordeel van de bedrijfsarts blijft ongewijzigd: geen belastbaarheid.

Contact

Het onderlinge contact verloopt moeizaam: alleen per mail. Daarnaast is het moeilijk om tot een fysieke afspraak te komen, werknemer kan niet reizen door zijn ziekte, werkgever zit ver weg. Uiteindelijk lukt het wel om één of twee keer samen te komen. Die gesprekken zijn moeizaam en niet productief.

Parallel: recherchebureau

En dit is waar het spannend wordt: ergens in mei wordt de werkgever benaderd door een nieuwe klant met een vraag over een door de werknemer geleverde koffiemachine. Werkgever kan het niet plaatsen en vraagt om verduidelijking. De klant reageert niet en is daarna niet meer bereikbaar. Dit roept echter zo veel vragen op bij werkgever dat deze besluit een recherchebureau in te zetten.

Verkoop via marktplaats en facebook

Het recherchebureau komt erachter dat de werknemer koffiezetapparaten en reparatieservices aanbiedt via Marktplaats en Facebook. Een medewerker van het bureau koopt een apparaat, een andere huurt de werknemer in voor een reparatie. De medewerker presenteert zichzelf online onder een schuilnaam, maar wanneer er eenmaal contact is gebruikt de medewerker zijn eigen naam. Hij heeft ook visitekaartjes met een telefoonnummer waarop hij bereikbaar blijkt. In de contacten met de rechercheurs schept hij op over de hoeveelheid verkopen en werk. Hij blijkt ook een eigen werkplaats te hebben waar zeker 10 apparaten ter verkoop of reparatie staan.

Confrontatie

Nadat de werkgever het eindrapport van het recherchebureau heeft ontvangen, bellen ze de werknemer op het nummer van de visitekaartjes. Werknemer neemt op en zegt dat het het nummer van zijn vriendin is. Verder ontkent hij alles. Een week later zit hij bij de bedrijfsarts, vertelt daar dat de arbeidsrelatie door de beschuldigingen van de werkgever is verstoord en zegt dat hij de werkzaamheden (verkoop en reparatie via marktplaats) deed op advies van zijn behandelaar bij de GGZ.

De rechter

Hierna vraagt de werkgever ontbinding aan bij de rechter en krijgt daar volledig gelijk. In de uitspraak lees je de precieze overwegingen en ook de stellingname van beide partijen.

En mediation?

Mediation is in deze casus niet aan de orde geweest: de bedrijfsarts heeft het nooit geadviseerd omdat de werknemer niet belastbaar genoeg was en er geen conflict leek te zijn. Of het überhaupt iets had toegevoegd is maar zeer de vraag: het gebeurt niet vaak, maar hier lijkt de werknemer echt te kwader trouw te handelen. Veel vaker is dat wel waar partijen elkaar van verdenken, maar blijkt de realiteit minder zwart-wit. In dit geval had een mediation voor de werkgever moeilijk een beter resultaat opgeleverd. Misschien had hij er beter door kunnen begrijpen waarom de werknemer deed wat hij deed, maar het is maar de vraag of dat belangrijk voor hem is. Voor de werknemer had een mediation misschien een beter resultaat kunnen opleveren, maar het is maar de vraag of hij dat bereikt had.

Opmerking: de bedrijfsarts

Deze bedrijfsarts zal zich ook voor de gek gehouden hebben gevoeld. Waar hij een jaar lang oordeelde (mede op basis van advies van diens behandelaar) dat de werknemer niet belastbaar was, bleek de werknemer zijn eigen werkzaamheden wel uit te voeren, maar dan voor eigen rekening. Dat is natuurlijk niet verenigbaar: óf je kunt werken, óf niet.

Availability en vertrouwen

Het grote risico van dit soort verhalen is dat het het vertrouwen van de betrokkenen schaadt. Deze werkgever zal nu wantrouwiger richting zijn zieke werknemers zijn. De bedrijfsarts zal meer op zijn hoede zijn. U en ik lezen dit verhaal en gaan het patroon op andere plekken herkennen. En hoogstwaarschijnlijk gaan we allemaal ten minste één keer, maar waarschijnlijk vaker de fout in. We gaan iemand verdenken van iets dat hij niet heeft gedaan. Dit proces heet in de psychologie “availability”: wij baseren ons oordeel over de wereld om ons heen op de informatie die beschikbaar is. We horen dit verhaal, over een frauderende werknemer, maar horen niet de 100.000 verhalen over niet frauderende zieke werknemers die hier tegenover staan. We horen misschien maar 10 van de goede verhalen en dus denken we dat de kans ongeveer 1 op 10 is dat een werknemer fraudeert.