De voordelen en nadelen van mediation

De voordelen van mediation

• Lage kosten ten opzichte van een juridische procedure
• Lage kosten ten opzichte van het laten doorsudderen van het conflict
• Controle over de uitkomst
• Mogelijkheid om de relatie te herstellen
• Mogelijkheid om te leren van wat er gebeurd is
• Ruimte voor jouw verhaal
• Snelheid

De nadelen van mediation

• Je moet zelf aan het werk
• Je moet met de ander aan tafel
• Je hebt geen garantie op succes

Mediation praktijkvoorbeeld 1: de herstelde relatie

Hij was zorgmedewerker, zij vestigingsmanager. Door allerlei omstandigheden was er steeds meer spanning tussen hen ontstaan. Dit had al een paar keer geleid tot ontploffingen, van beide kanten. Uiteindelijk meldde hij zich ziek. Hij sliep slecht, kon zich niet concentreren en was snel emotioneel: boos of verdrietig.

Na een maand ziekte adviseerde de bedrijfsarts mediation. In de voorgesprekken met de mediator kwam vanuit hem veel achterdocht naar boven: hij werd eruit gewerkt, er werd niet naar hem geluisterd, het zou allemaal wel met een exit-regeling eindigen. Vanuit haar, de vestigingsmanager, was er onbegrip en daadkracht. Ze begreep niet waar zijn gedrag vandaan kwam, maar was er ook wel klaar mee. Op deze manier hoefde hij niet te blijven.

In de mediation werden er eerst oude koeien uit de sloot gehaald: die ene keer dat hij pizza had besteld voor een aantal patiënten (“ja maar dat had ik toch zelf betaald?”) en dat verhaal dat zij een collega van hem had weggepest (“dat is maar één kant van het verhaal”). Langzaam ontstond er een patroon: de werknemer voelde zich onzeker en onveilig, de leidinggevende verwachtte meer zelfstandigheid van de werknemer.

Het kantelpunt: begrip voor elkaar

Het kantelpunt in de mediation kwam door iets wat hij zei. Hij zei: “ik heb het gevoel dat je niet alles zegt, dat je gereserveerd bent.” De mediator vroeg door: wat maakt dat je dat zegt, welk effect heeft dat op jou? De werknemer gaf aan dat hij er onzeker van werd. Dat hij het gevoel had dat ze geen connectie hadden en dat was voor hem het belangrijkste in elke relatie. 

Aan de kant van de leidinggevende was het even stil. En toen zei zij: “ja, dat klopt wel. dat doe ik heel bewust. Voor mij is werk werk en persoonlijk is persoonlijk. Op werk houd ik afstand, dat is hoe het voor mij werkt.” Voor de werknemer was dit slikken. Dat was niet zijn manier, hij was altijd zichzelf. Het verklaarde wel waarom hij een muur bij haar voelde. 

Doordat dit helder werd, konden ze erover praten en iets meer begrip voor elkaar hebben. Na een weekje bedenktijd gaven ze beiden aan weer samen verder te willen. Nu, twee jaar later, is het nog steeds een goede werkrelatie.

Ruimte voor het verhaal en de mogelijkheid om de relatie te herstellen

Dit is een mooi voorbeeld van twee voordelen van mediation. Er is ruimte voor ieders verhaal, waardoor er rust en begrip kan ontstaan. Zonder de mediation was deze relatie zeker geëindigd en hadden ze er beiden een bitter gevoel aan overgehouden. Door de mediation zat er iemand tussen hen in die dwong om te luisteren, de tijd te nemen en in rust door te praten. Was de mediator er niet geweest, dan was het gesprek na 10 minuten geëindigd met geschreeuw.

Mediation praktijkvoorbeeld 2: geen garantie op succes

Soms lukt het niet. 85% van de mediations slaagt bij ons, maar 15% niet. Eén van de nadelen van mediation is dat je van tevoren geen slagingsgarantie hebt. Bij de rechter heb je de garantie dat je een uitspraak krijgt, of je die nu leuk vindt of niet. Overigens wordt er in ongeveer een kwart van de zaken hoger beroep ingesteld, dus dan ben je er nog steeds niet…

Maar goed, hoe ziet dat er dan uit, zo’n niet geslaagde mediation? Wij deden een mediation in een groot warenhuis. De werknemer in kwestie was furieus op zijn leidinggevende. In de eerste mediationbijeenkomst schold hij hem de huid vol en weigerde hij te luisteren. Aan het eind van de sessie gaven beiden aan dat dit een zeer onplezierig gesprek was geweest en dat ze nog geen oplossingen zagen. De leidinggevende zei dat wat hem betreft de maat vol was en er afspraken over de beëindiging van het dienstverband moesten worden gemaakt. De werknemer weigerde dit en wilde een gesprek met de leidinggevende van de leidinggevende, de afdelingsmanager. Hier ging de werkgever mee akkoord en dus vond er een gesprek plaats met de werknemer en de afdelingsmanager.

Gesprek met de baas van de baas

In dit gesprek luisterde de afdelingsmanager alleen maar. Hij ging niet tegen de werknemer in, stelde af en toe een vraag en zorgde dat hij het begreep. De werknemer werd hier rustiger door en voelde zich gehoord. Aan het eind van het gesprek gaf de afdelingsmanager aan dat hij ook de leidinggevende nog zou spreken en dan met een voorstel zou komen. Dit vond de werknemer een goed idee.

Na een week kwam de afdelingsmanager terug met een voorstel. De werknemer kon overgeplaatst worden naar een ander filiaal, óf er konden afspraken gemaakt worden over een ontslag. De werknemer werd weer boos.Hij had verwacht dat hij gelijk zou krijgen en dat zijn leidinggevende een standje zou krijgen. Nu had hij het gevoel dat hij de schuld kreeg. Hij weigerde.

Einde van de mediation

De mediator sprak beide partijen afzonderlijk. Hij vroeg de medewerker wat hij dacht dat er zou gebeuren wanneer hij in gevecht verder ging met zijn werkgever. Dat kon de werknemer niets schelen,hij voelde zich te geraakt. Aan de kant van de werkgever was er ook geen ruimte tot bewegen. De mediator besprak met beiden wat er dan nu zou gebeuren: de werkgever ging formeel een re-integratieplan opstellen voor de nieuwe locatie, de werknemer zei dat hij dat zou weigeren. De werkgever gaf aan in dat geval een loonstop in te stellen. Werknemer zei dat hij het allemaal wel zag aankomen.

De mediator beëindigde de mediation met goedkeuring van beide partijen, omdat er geen bereidheid meer was om met elkaar te praten en te zoeken naar een gezamenlijke oplossing. Ze waren nu een maand verder en hadden geen oplossing voor het probleem.

Mediation praktijkvoorbeeld 3: snelheid

Eén van de andere voordelen van mediation is de snelheid van het proces. Wij werden gebeld door een werkgever. De bedrijfsarts had mediation geadviseerd, konden wij dit opstarten? Natuurlijk konden wij dat. Na ondertekenen van de offerte en uitwisselen van de gegevens nam de mediator contact op met werkgever en werknemer. Wat bleek? De situatie liep al 2 jaar. Er was een conflict ontstaan tussen de financieel directeur en de algemeen directeur van een IT-bedrijf. Dit was langzaam over de loop van een jaar steeds erger geworden. Er was geen vertrouwen meer, ze wilden beiden een andere kant op met het bedrijf. Het lukte hen niet om dit uit te spreken.

Advocaten worden ingeschakeld

Na ruim een jaar wordt de eerste advocatenbrief verstuurd. De algemeen directeur laat zijn advocaat een brief schrijven waarin hij meedeelt dat hij het vertrouwen in de financieel directeur opzegt en beroept zich op een clausule uit het vennootschapscontract dat stelt dat hij de financieel directeur kan uitkopen. De financieel directeur laat zijn advocaat een brief terugschrijven waarin staat dat hij het hier niet mee eens is en er zeker niet aan mee gaat werken. 

Op de werkvloer praten zij niet meer met elkaar. Ze denken dat ze het geheim kunnen houden voor de werknemers, maar links en rechts blijkt dat dit niet zo is. Het begint effect op de werksfeer en de resultaten te hebben. Na anderhalf jaar meldt de financieel directeur zich ziek, burn out. Advocaten gaan rustig door met brieven schrijven, maar er komt geen oplossing. Na bijna twee jaar wordt, op advies van de HR-afdeling, de bedrijfsarts ingeschakeld. Die adviseert mediation.

In mediation wordt het in drie weken opgelost

De mediator krijgt beide directeuren en hun advocaten aan tafel. In eerste instantie is de spanning om te snijden en al vrij snel wordt er geschreeuwd en gescholden. De mediator haalt ze uit elkaar en spreekt beide partijen afzonderlijk. Hier blijkt, nogmaals, hoe hoog het hen zit en hoe graag ze ervan af willen. En het doet pijn. Ooit waren het beste vrienden en ooit hadden ze samen lol en succes in het ondernemen. Nu niet meer.

Door rust en afstand in te brengen lukt het de mediator om een rationeel, oplossingsgericht gesprek op gang te brengen. Er gaan nog twee sessies en een flinke onderhandeling overheen, maar uiteindelijk lukt het hen in 3 weken om tot afspraken te komen waarin de financieel directeur wordt uitgekocht. Beiden zijn enorm opgelucht en zelfs blij. Ze kunnen verder en het is niet uitgesloten dat ze in de toekomst weer samen een biertje gaan drinken. Bij het afsluiten van de mediation verzuchten ze “dit hadden we twee jaar geleden moeten doen….”.

Snelheid en lage kosten

Overigens, naast het hierboven genoemde voordeel van snelheid, had deze mediation nog een voordeel. De kosten. Beide directeuren hadden al tienduizenden euro’s aan hun advocaten uitgegeven. De mediation kostte in totaal 6.000 euro.