9 skills van actief luisteren – Emoties benoemen (7)

Je dierlijk brein

Emoties zitten niet in je voorhoofd. In je voorhoofd zit je pre-frontale cortex, het gedeelte van je hersenen dat je gebuikt wanneer je rustig en rationeel nadenkt. Je emoties zitten meer achterin je hoofd. Wij delen dat deel met dieren, die vaak geen ontwikkelde pre-frontale cortex hebben. Vandaar je ‘dierlijk brein’. Dat deel van de hersenen is veel ouder en veel sterker: het ‘overruled’ je pre-frontale cortex. Of anders gezegd: als er energie door het emotionele deel van de hersenen wordt gebruikt, is er geen energie meer over voor het rationele deel.

Als jij met iemand aan tafel zit die duidelijk emoties toont (boos, verdrietig, geïrriteerd, verslagen etc.) is de kans groot dat je die emoties eerst een plek moet geven. Daarna kun je een goed gesprek over de inhoud hebben.

Benoemen

Wanneer iemand huilt, wanneer iemand schreeuwt, wanneer uit de lichaamstaal blijkt dat iemand boos is (armen over elkaar bijvoorbeeld) benoem dat dan. “Volgens mij wordt je hier boos van.” Of “Wat maakt dat je hier zo verdrietig van wordt.” Of gewoon “Je bent boos/verdrietig/geïrriteerd.” Het kan op veel manieren en de kans bestaat dat je tegengas krijgt. Je raakt mensen namelijk direct in hun privé-terrein (de emoties) en vaak wordt daarmee een afweerreactie op gang gebracht. Een veel gehoorde is: “IK BEN HELEMAAAAL NIET BOOS!!” Ik zeg dan “Ok, hoe zou jij het noemen?”

Doel

Het doel is natuurlijk niet dat iemand zich nog ongemakkelijker gaat voelen. Het doel is om de emotie een plek te geven, zodat de ander die daarna los kan laten (even uitrazen, uithuilen). En emoties laten zien wat mensen echt belangrijk vinden. Als je iemand vraagt “Ben je verdrietig?”, dan krijg je daarna vaak meer te horen dan daarvoor. Achter de emotie zit iets wat iemand echt raakt en als je weet wat dat is, weet je ook wat de ander nodig heeft.

Ik zat ooit met een collegamediator aan tafel met twee partijen die al een uur heel rustig en beleefd met elkaar in gesprek waren. Ik dacht: dit gaat goed! Totdat mijn collega een vraag stelde waarvan ze wist dat het antwoord gevoelig lag. Binnen vijf minuten zaten de heren schreeuwend tegenover elkaar. Ik vroeg mijn collega achteraf waarom ze dat gedaan had. Haar antwoord was “Weet je, als twee mensen bij mij komen om gezellig te keuvelen denk ik altijd: wat een tijdverspilling, daar hebben ze mij niet voor nodig.” ”Dus als er een probleem is, wil ik dat boven tafel krijgen en ik weet dat het raak is als ze emoties gaan tonen.”

20 minuten

Een laatste weetje: uit onderzoek in fMRI-scans is gebleken dat het 20 minuten kan duren voordat het emotionele brein zo tot rust is gekomen dat het rationele brein het weer overneemt. Vandaar dat een time-out bij hevige woede of verdriet helemaal geen slecht idee is.