9 skills van actief luisteren – Open vragen (1)

Geen ja, geen nee

Een open vraag is een vraag waarop niet met ‘ja’ of ‘nee’ geantwoord kan worden. Diegene die de vraag beantwoordt wordt zo gedwongen om meer te vertellen dan alleen een kort antwoord. Een open vraag begint met vraagwoorden zoals ‘hoe’, ‘wat’, ‘wie’, ‘welke’ en ‘waar’. Let maar eens op de voetbalverslaggevers. Als die vragen “vond jij ook dat jullie zo slecht speelden?”, krijgen ze vaak als antwoord: “Nee.” Wanneer ze vragen “Hoe vond jij dat het ging?” zullen ze een uitgebreider verhaal krijgen, waarin de voetballer misschien zelf wel eerlijk zegt dat hij het niet zo goed vond gaan.

De belangrijkste open vragen zijn “wat maakt dat je dat zegt?”, “hoe bedoel je dat?”, “wat betekent dat voor jou” en “wat maakt dat belangrijk voor jou?”.

Waarom geen waarom?

In de Nederlandse taal (en ook in bijvoorbeeld het Engels) is ‘waarom’ een vraag naar een verantwoording. Diegene die de vraag stelt wil geen antwoord, maar een excuus: “waarom heb je de dop niet op de tandpastatube gedaan?”. De vrager is niet geïnteresseerd in het antwoord, hij wil een excuus: “Sorry, ik zal het niet meer doen”.

Omdat dit bij ‘waarom’ zo vaak zo is, gaat het ook bij goede bedoelingen (echte interesse, geen excuses zoeken) mis. Vraag maar eens aan een vrouw “waarom heb jij je haar zo kort?” en er komt een heel verhaal over waarom het niet lang is; klitten, wassen, kammen, een excuus/verantwoording. Als je vraagt “goh, wat maakt dat jij je haar kort hebt?” komt er misschien wel een heel verhaal over dat ze het kapsel van Beatrix zo leuk vindt en dat ook hoopt te kunnen maken. Geen excuus, maar een achtergrond, veel leuker!